Khi viết rất nhiều dòng này, tôi hồi tưởng mẩu chuyện năm tôi lên mười. Một hôm, mẹ tôi với ra gọi “Tuyển thơ Tố Hữu”, đến cái cuối của bài thơ “Bác ơi!”, chị em tôi khóc.
Bạn đang xem: Người tuôn nước mắt trời tuôn mưa
Bác ơi!
Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa
Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa...
Chiều nay bé chạy về viếng thăm Bác
Ướt rét vườn rau, mấy nơi bắt đầu dừa!
Con lại lần theo lối sỏi quen
Đến bên thang gác, đứng chú ý lên
Chuông ôi chuông bé dại còn reo nữa?
Phòng lặng, tấm che buông, tắt ánh đèn!
Bác đã đi được rồi sao, chưng ơi!
Mùa thu vẫn đẹp, nắng nóng xanh trời
Miền Nam sẽ thắng, mơ ngày hội
Rước bác bỏ vào thăm, thấy bác cười!
Trái bưởi kia đá quý ngọt cùng với ai
Thơm mang lại ai nữa, hỡi hoa nhài!
Còn đâu bóng bác bỏ đi hôm sớm
Quanh mặt hồ in mây trắng bay...
*
* *
Ôi, phải chi lòng được thảnh thơi
Năm canh bớt nặng nỗi yêu đương đời
Bác ơi, tim chưng mênh mông thế
Ôm cả non sông, đều kiếp người.
Bác chẳng bi thảm đâu, chưng chỉ đau
Nỗi nhức dân nước, nỗi năm châu
Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ
Cho từ bây giờ và đến mai sau...
Bác sống như trời khu đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, từng cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa nhằm em thơ, lụa tặng kèm già.
Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhà
Miền Nam ước ao Bác, nỗi ước ao cha
Bác nghe mỗi bước trên chi phí tuyến
Lắng mỗi tin mừng, tiếng súng xa.
Bác vui như ánh buổi bình minh
Vui từng mầm non, trái chín cành
Vui giờ đồng hồ ca phổ biến hòa bốn biển
Nâng niu vớ cả, chỉ quên mình.
Bác nhằm tình thương cho việc đó con
Một đời thanh bạch, chẳng xoàn son
Mong manh áo vải, hồn muôn trượng
Hơn tượng đồng phơi đều lối mòn.
*
* *
Ôi bác bỏ Hồ ơi, gần như xế chiều
Nghìn thu nhớ chưng biết bao nhiêu!
Ra đi, bác bỏ dặn: “Còn non nước...”
Nghĩa nặng, lòng không dám khóc nhiều.
Bác vẫn lên đường, nhẹ bước tiên
Mác, Lênin, nhân loại Người Hiền
Ánh hào quang quẻ đỏ thêm sông núi
Dắt chúng nhỏ cùng nhau tiến lên!
Nhớ song dép cũ nặng nề công ơn
Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn
Xin nguyện cùng tín đồ vươn cho tới mãi
Vững như muôn ngọn dải ngôi trường Sơn.
TỐ HỮU
(Trích tập thơ “Ra trận”, NXB Văn học, 1972)
Tiếng lòng toàn quốc thương ghi nhớ Người
Khi viết gần như dòng này, tôi hồi tưởng mẩu truyện năm tôi lên mười. Một hôm, bà mẹ tôi với ra hiểu “Tuyển thơ Tố Hữu”, đến mẫu cuối của bài thơ “Bác ơi!”, bà mẹ tôi khóc. Điều khiến cho tôi do dự mãi về sau là việc xúc cồn của chị em tôi; là tình cảm hàm ân với bác bỏ Hồ mập mạp hay là do tác động thẩm mỹ của bài xích thơ?
Lớn lên làm quá trình nghiên cứu văn học, thực hiện nhiều phương thức phân tích liên ngành, tôi dần hiểu ra giá trị tự thân của bài thơ “Bác ơi!” thật đặc biệt. Đó không chỉ có là bài bác thơ của “lá cờ đầu thơ ca giải pháp mạng” Tố Hữu viết vào thời điểm Bác vừa mới rồi đời; điều nhất là bài thơ tất cả sự hài hòa và hợp lý giữa văn bản và hình thức, xuất phát từ một chiến lược thẩm mỹ và nghệ thuật thi ca của phòng thơ.
Tố Hữu là đơn vị thơ thứ nhất viết, viết các nhất với viết hay tốt nhất về Bác. Nhưng vày sao, bao gồm nhà thơ Tố Hữu cũng nhận định rằng “Bác ơi!” là bài bác thơ toàn bích, khi có bạn hỏi ông nên chọn tác phẩm làm sao in vào sách giáo khoa thì ông trả lời: “Thà vứt hết thơ Tố Hữu đi, chứ đừng bỏ bài xích “Bác ơi!” (Nhà thơ Tố Hữu và phần đa chuyện “bên lề” của Ngô Vĩnh Bình, Nguyệt san Sự kiện cùng Nhân bệnh số Xuân Mậu Tuất 2018). Vì chưng lẽ, bài bác thơ “Bác ơi!” thể hiện toàn bộ tinh túy nhất phong thái nghệ thuật thơ Tố Hữu, mặt khác là một trong những bài thơ giàu chất trữ tình nhất.
Tố Hữu mô tả là bậc thầy nghệ thuật và thẩm mỹ thơ trữ tình chính trị lúc “huy động” hết mọi mẹo nhỏ nghệ thuật nhằm “Bác ơi!” đạt mang đến giá trị cao nhất. Đầu tiên, ông lựa chọn thể thơ thất ngôn có tính nghiêm trang, tiếp nữa, ông sử dụng sức khỏe của vần điệu gây tuyệt vời không tất cả sự dừng giọng giỏi ngắt giọng, tạo nên hơi thơ lập tức mạch. Ông hay dùng câu cảm thán tạo tuyệt vời thính giác sống đầu khổ thơ để vừa làm cho giọng điệu kính cẩn của một tín đồ tự xưng “con” với Bác, vừa tạo thành kết cấu bài thơ cụ thể như một điếu văn bởi thơ: “Bác đã đi được rồi sao, bác bỏ ơi!” mở màn cho sự bàng hoàng, nhức xót, nhớ tiếc thương chưng mất; “Ôi, nên chi lòng được thảnh thơi” ngợi ca cuộc đời vì nước, do dân của Bác; “Ôi bác bỏ Hồ ơi, đều xế chiều” phân trần nỗi lòng thương lưu giữ Bác, nguyện đi theo con đường Bác chọn...
Xem thêm: Độ cay của ớt chỉ thiên (ớt hiểm) tại nhà, ớt chỉ thiên
Điều đáng chú ý là Tố Hữu xây cất một hệ thống ngôn từ mệnh danh một lãnh tụ, một vĩ nhân: “Bác ơi, tim chưng mênh mông thế/ Ôm cả non sông, phần đông kiếp người", “Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ”, “Bác sinh sống như trời khu đất của ta”, “Nâng niu vớ cả, chỉ quên mình”… Tố Hữu cũng sàng lọc nhân giải pháp hóa thiên nhiên, đồ vật vô tri để khóc yêu quý một con tín đồ vĩ đại vừa qua đời: “Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa”, “Phòng lặng, tấm che buông, tắt ánh đèn!”, “Nhớ đôi dép cũ nặng trĩu công ơn”… nhà thơ còn sử dụng các từ có tuyệt vời thị giác rất bạo phổi để tương khắc ghi hiến đâng vĩ đại của bác cho dân tộc bản địa vào thơ: “Mong manh áo vải, hồn muôn trượng/ hơn tượng đồng phơi các lối mòn”; “Bác vui như ánh buổi bình minh”; “Ánh hào quang quẻ đỏ thêm sông núi”; “Vững như muôn ngọn dải trường Sơn”... Ngôn từ là một hệ thống ký hiệu có khả năng tạo nghĩa, vậy cho nên một fan nước ngoài không còn biết đại tự nhân xưng “Bác” viết hoa chỉ để giành cho Chủ tịch hồ Chí Minh, họ vẫn đang hiểu bài xích thơ thông qua khối hệ thống ngôn trường đoản cú đang nói về một lãnh tụ mới đây đời chứ không phải là một người thông thường vừa ở xuống.
Nguyên tắc làm cho tác phẩm có mức giá trị lâu hơn là nội dung và hiệ tượng chuyển hóa cho nhau đến mức không thể tách rời. Khi áp dụng một khối hệ thống ngôn từ gồm tính ngợi ca, mẫu mã mực như vậy, Tố Hữu sẽ buộc phải tìm đến cách thức sáng tác phản chiếu hiện thực chân thực theo lối trường đoản cú chương dựa trên tính chất thể một số loại cổ điển: Thệ (thề), ca thi, hịch. Tính chất thệ, hịch rõ nhất ở bố câu cuối: “Yêu Bác, lòng ta trong sạch hơn/ Xin nguyện cùng bạn vươn tới mãi/ vững vàng như muôn ngọn dải ngôi trường Sơn”. Đó là lời lôi kéo toàn dân đoàn kết cùng thề trọn đời học tập tập, làm theo tấm gương của Bác, đi theo con đường Bác đã chọn. đặc thù ca thi làm cho sức hấp dẫn cho hầu như vần thơ tôn vinh lãnh tụ của thơ Tố Hữu khi ông mô tả chưng vĩ đại nhưng mà thật sát gũi: “Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa/ từ bỏ do cho từng đời nô lệ/ Sữa để em thơ, lụa khuyến mãi già”; “Một đời thanh bạch, chẳng đá quý son”… rất có thể nhận xét, về mặt hình thức, thơ Tố Hữu ko mới, ông nghiêng về phía cổ điển, chỉ cốt phản ánh thật hiện nay thực, thật truyền cảm, xúc động phần nhiều điều ai ai cũng biết về bác để tạc vào thơ hình hình ảnh bất diệt của Bác. Chủ yếu tính trữ tình tràn trề như vậy nên bài xích thơ “Bác ơi!” không nặng nề đặc thù hô khẩu hiệu đặc thù của thơ Tố Hữu như khi khích lệ quân dân kungfu trên chiến trường, hăng say lao động cung ứng ở hậu phương. Trên hết, người sáng tác và bạn đọc như cùng lắng lại nhằm tưởng niệm Bác, lưu giữ lại lời căn dặn của bác bỏ để vươn lên là đau thương thành hành động: “Ra đi, bác bỏ dặn: “Còn non nước…”/ Nghĩa nặng, lòng không dám khóc nhiều”.
Vừa tất cả tính sử thi vừa bao gồm tính tiên đoán, văn bản và hình thức là một, chủng loại mực với cổ điển. Đó là những lý do vì sao bài xích thơ “Bác ơi!” sống thọ với thời gian, trở thành bài bác thơ toàn bích viết về chủ tịch Hồ Chí Minh.
Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm giác bất tận cho giới văn nghệ sĩ sáng tác. Thật nặng nề mà nói hết có bao nhiêu vật phẩm văn thơ, nhạc, họa… về hình tượng bạn thầy cách mạng, lãnh tụ kính yêu của ách thống trị công nhân và dân tộc Việt Nam, công ty yêu nước vĩ đại, chiến sỹ xuất sắc đẹp trong trào lưu cộng sản thế giới và trào lưu giải phóng dân tộc, cố kỷ XX. Hồ Chí Minh còn là một hiện thân của quê nhà - quốc gia và phẩm giá nhỏ người.
Hơn nửa nạm kỷ trước, ngày bác bỏ Hồ từ trần, trong nỗi nhức thương tột cùng của tất cả dân tộc, hàng trăm thi phẩm mở ra trên báo chí ở trung ương và địa phương thời gian bấy giờ, nhiều bài bác có tứ thơ hay và độc đáo, thể hiện tình cảm kính trọng cùng tiếc thương vô bờ bến vị lãnh tụ vĩ đại, tuy vậy hiếm có bài bác nào sánh được với “Bác ơi” của Tố Hữu. Không chỉ là được viết bởi sự rung cảm mạnh mẽ của trái tim và thẩm mỹ trác việt, thành tựu còn bộc lộ sự khác hoàn toàn bởi tầm kích cỡ một đơn vị thơ lớn, lá cờ đầu của nền thi ca phương pháp mạng Việt Nam. Một bài thơ khiến mỗi lần đọc là các lần trào nước mắt do thương lưu giữ Bác.
Tố Hữu (1920-2002), tên khai sinh Nguyễn Kim Thành. Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học tập - thẩm mỹ đợt thứ nhất (1996). Ông sinh trưởng trong một mái ấm gia đình nhà Nho thanh xấu ở làng Phù Lai, thôn Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh thừa Thiên, một vùng quê nghèo gần nắm đô Huế. Sớm tiếp thu lý tưởng cùng sản, trở thành fan lãnh đạo Đoàn bạn teen Dân công ty Huế, 18 tuổi, ông được tiếp nhận vào Đảng cùng sản Đông Dương. Dìm thân, đính thêm bó tiết thịt với bí quyết mạng, qua mỗi đoạn đường hoạt động, thơ ông luôn luôn là giờ đồng hồ lòng chân thật và lắng sâu, được đông đảo bạn gọi đón nhận, ngưỡng mộ. Từng là Ủy viên tw Đảng, rồi túng bấn thư trung ương Đảng…, Tố Hữu có đk được tiếp xúc nhiều với chủ tịch Hồ Chí Minh. Cùng với năng lực vượt trội, thì đó chính là cơ hội giúp thi sĩ đi từ đa số kỷ niệm riêng nhằm vươn cho tới cái chung rộng lớn, phổ quát.
Mở đầu bằng lối nói dung dị, bài bác thơ diễn tả một nỗi đau, nỗi mất mát ko gì sánh nổi: “Suốt mấy hôm rày nhức tiễn đưa/ Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa/ Chiều nay bé chạy về viếng thăm Bác/ Ướt giá buốt vườn rau, mấy cội dừa!”. Đó là cảnh quan thực của rất nhiều ngày vào đầu tháng 9-1969, ngay sau lễ Quốc khánh, mưa dầm dề, trắng trời. Nghe tin bác Hồ mất, hàng triệu người dân miền bắc bộ khi ấy bàng hoàng, không ai cầm nổi nước mắt.
Không tin nổi cho dù đó là việc thật, tác giả nghẹn ngào: “Bác đã từng đi rồi sao, bác bỏ ơi…/ khu vực miền nam đang chiến hạ mơ ngày hội/ Rước bác bỏ vào thăm, thấy bác cười”. Và bi thiết đau rộng lớn bật lên thật domain authority diết, với niềm thương tiếc khôn nguôi: “Trái bưởi kia tiến thưởng ngọt với ai/ Thơm mang lại ai nữa, hỡi hoa nhài! Còn đâu bóng chưng đi hôm sớm/ quanh mặt hồ in mây white bay…”. văn bản lung linh, huyền ảo mà rất là chân thực, rung động.
Trường đoạn lắp thêm hai, có sáu khổ thơ được tổng quan hàm súc, cô đọng, các câu đạt tới cả “kinh điển” khi nói tới đạo đức bí quyết mạng cùng những hiến đâng trời biển của chưng Hồ. “Ôi! đề nghị chi lòng được thảnh thơi/ Năm canh sút nặng nỗi thương đời/ bác ơi, tim bác bỏ mênh mông thế/ Ôm cả non sông, hầu hết kiếp người”. Tố Hữu xung khắc họa tầm dáng vĩ đại hồ nước Chí Minh, đồng chí quốc tế vô sản, “tứ hải giai huynh đệ”. Bởi vì thế, chúng ta đọc dễ ợt đồng cảm: “Bác chẳng bi thiết đâu, bác bỏ chỉ đau/ Nỗi nhức dân nước, nỗi năm châu/ Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ/ Cho bây giờ và cho mai sau”.
Thay lời cho hàng triệu con dân khu đất Việt, bên thơ liên tưởng: “Bác sinh sống như trời khu đất của ta/ yêu thương từng ngọn lúa, từng cành hoa/ từ bỏ do cho từng đời nô lệ/ Sữa nhằm em thơ, lụa tặng già”. Vâng, trọn một đời, tín đồ đã dưng hiến cho độc lập, tự do thoải mái của dân tộc và sự nghiệp giải hòa nhân loại. Tình yêu của vị cha già so với đồng bào, bằng hữu miền phái nam xiết bao sát gũi, ruột thịt: “Bác nhớ miền Nam, nỗi ghi nhớ nhà/ khu vực miền nam mong bác nỗi ý muốn Cha/ bác nghe từng bước một trên chi phí tuyến/ Lắng từng tin mừng, tiếng súng xa”. Biên độ thơ được mở rộng: “Bác vui như ánh buổi bình minh/ Vui mỗi mầm non, trái chín cành/ Vui giờ ca bình thường hòa tư biển”. Nhưng một vị lãnh tụ sinh sống “Nâng niu vớ cả, chỉ quên mình” thì chỉ có thể là vĩ nhân hồ Chí Minh. Không dừng lại ở đó, Tố Hữu nâng khái quát lên trung bình cao hơn: “Bác nhằm tình thương cho cái đó con/ Một đời thanh bạch, chẳng tiến thưởng son/ ao ước manh áo vải, hồn muôn trượng? rộng tượng đồng phơi những lối mòn”.
Hấp thụ nguồn mạch thơ dân gian và chưng học, mô tả sự thống tuyệt nhất giữa phương pháp mạng và dân tộc trong hình thức nghệ thuật, Tố Hữu áp dụng tài tình thể thơ thất ngôn, niêm nguyên tắc chặt chẽ, hiệp vần nhuần nhị, mẫu mã mực, ý trước hotline lời sau, tạo cho sự hài hòa và sâu lắng, đậm đà.
Nhà thơ biểu thị nỗi riêng, mà lại âu đó cũng là niềm chung của tất cả dân tộc: “Ôi bác bỏ Hồ ơi, phần đông xế chiều/ ngàn thu nhớ bác biết bao nhiêu/ Ra đi, bác dặn: Còn non nước…/ Nghĩa nặng, lòng không đủ can đảm khóc nhiều”. Trước nỗi nhức khôn cùng, nhưng lại xin đồng bào và bạn bè cả nước hãy vững tin, bởi: “Bác đã lên đường, nhẹ bước tiên/ Mác Lê-nin, quả đât Người Hiền/ Ánh hào quang đỏ thêm sông núi/ Dắt chúng bé cùng nhau tiến lên!”.
Ở khổ thơ cuối, thi sĩ bùi ngùi: “Nhớ song dép cũ nặng nề công ơn”. Ai cũng biết, song dép cao su thiên nhiên và bộ đồ quần áo kaki là đa số kỷ vật luôn gắn cùng với đời thường của chưng Hồ, hiện nay thân của việc thanh tao, giản dị và đơn giản ngay cả khi fan ở cưng cửng vị lãnh tụ Đảng với là nguyên thủ quốc gia. Đó là tấm gương đạo đức sài gòn sáng trong vằng vặc tựa trăng rằm, “giàu sang không quyến rũ, uy vũ chẳng chuyển lay”. Chũm nên, thật sâu sát khi tác giả tự nhủ: “Yêu Bác, lòng ta trong trắng hơn”. Câu thơ ngỡ nhẹ mà hóa rất gồm trọng lượng, thăm thẳm sâu xa, càng hiểu càng thêm thấm thía. Và tác giả khép lại: “Xin nguyện cùng người vươn tới mãi/ vững như muôn ngọn dải trường Sơn”. Vâng, nhì câu thơ ấy như một lời hứa hẹn sắt son trước anh linh của bác bỏ Hồ vô vàn kính yêu.
Tiếp nối mạch truyền tụng trong trẻo trường đoản cú “Hồ Chí Minh” đến “Sáng tháng Năm”… cùng với “Bác ơi”, Tố Hữu để lại số đông vần thơ bất hủ về chưng Hồ. Đây là một trong những tác phẩm có sức sinh sống vượt thời hạn và được neo giữ lâu bền bằng tình yêu của khách hàng đọc. Nói theo một cách khác “Bác ơi” là một trong những áng thơ hay tốt nhất trong kho tàng văn học vn hiện đại.
